De muddra van het in beweging zetten van het wiel van de Leer
De leer van de Boeddha
Siddharta Gautama leefde ongeveer 2500 jaar geleden in India, de streek die nu Nepal heet. Zijn vader was de koning van de stam Shakya en het was de bedoeling dat Siddarta hem zou opvolgen. Hij leefde in weelde, trouwde op jonge leeftijd, kreeg een zoon, Raoul, en kwam nauwelijks met het leven buiten het paleis in aanraking. Voor hem was een gemakkelijk leventje de norm.
Toen hij eens buiten het paleis kwam zag hij armoede, gebrek, ouderdom en dood en hij ging zich vragen stellen over de zin daarvan.
Om antwoorden te vinden vertrok hij uit het rijke wereldje dat hij gewend was en zocht de afzondering en de ascese. Hij ontmoette veel zoekers maar die konden hem geen voor hem bevredigend antwoord geven. Hij zwierf jaren rond, doorstond gebrek en leefde een leven wars van alle luxe en genot.
Maar ook hierdoor vond hij de antwoorden die hij zocht niet. Uiteindelijk is hij in de lotushouding onder een bodhiboom gaan zitten en wilde niet meer opstaan tot hij het antwoord gevonden had. En hij kreeg dat antwoord door zijn verlichting tijdens de nacht onder de bodhiboom.
Vanuit zijn opgedane ervaringen en gewonnen inzichten formuleerde hij zijn leer van de middenweg die hij samenvatte in de 4 edele waarhaden:
- leven is lijden;
- het lijden heeft een begin;
- het lijden heeft een einde;
- er is een weg die leidt naar het opheffen van het lijden.
Het lijden vindt zijn oorsprong in de voortdurende verandering van alles in het bestaan. Niets heeft een eigen, blijvende identiteit en alles gaat voorbij. Daarom is zelfs geluk een vorm van lijden want ook dat gaat voorbij.
Het lijden ontstaat door de drie vergiffen: Onze verlangens
onze aversie
onze onwetendheid.
De mens heeft veel verlangens die hij bevredigen wil en de bevrediging daarvan biedt geluk en het verlies ervan veroorzaakt lijden; De mens ontmoet veel dingen die hij niet wil en de afwijzing daarvan veroorzaakt lijden; De mens is onwetend omtrent het feit dat het leven zich ontrolt in onderlinge afhankelijkheid en wederzijdse beinvloeding en verzet hiertegen veroorzaakt lijden.
Het lijden vindt zijn einde in het inzicht dat men zijn verlangens op moet geven, het leven moet aanvaarden zoals het is en beseffen dat hij het leven met aandacht in het moment moet leven. Het verleden is voorbij, de toekomst is er nog niet; we leven in het nu.
De weg die leidt naar het opheffen van het lijden is de middenweg, de weg naar gelijkmoedigheid. Het staan in de eigen kracht en niet afhankelijk zijn van welke factoren dan ook buiten onszelf. Dit is : onze aangeboren Boeddha-natuur tot expressie brengen.
De weg die leidt tot het opheffen van het lijden is De Weg, de Boeddha-weg, het achtvoudige pad.Het achtvoudige pad: 1. shila, moreel gedrag; d.i. einde maken aan kwaad, hebzucht, begeerte door juiste spraak juiste handeling juiste levensonderhoud
2. samadhi, meditatie; d.i. deugdzaamheid ontwikkelen door juiste toewijding juiste aandacht juiste concentratie
3. prajna, wijsheid; alle levende wezens helpen zichzelf te bevrijden door juiste visie juiste intentie
In plaats van "juist" kan men ook "zuiver" gebruiken. Over wat het zuivere pad precies inhoudt zijn er geen omschrijvingen. We moeten dit in onszalf duidelijk laten worden en de meest direkte manier om deze weg te gaan is het zitten in Za-zen. Inkeren tot onszelf.
Het gaan van de weg heeft geen doel: het gaan van de weg IS het doel.
DE VIER GELOFTEN VAN DE BODHISATTVA.
Hoe talrijk de levende wezens ook zijn, ik beloof ze allen te helpen zichzelf te helpen;
Hoe talrijk de wensen en verlangens ook zijn, ik beloof ze te bedaren;
Hoe talrijk de leringen ook zijn, ik beloof ze te bestuderen;
Hoe volmaakt de Boeddhaweg ook is, ik beloof hem te begaan.
DE PRECEPTEN VOOR HET BEGAAN VAN DE WEG.
Anderen niet bekritiseren en beoordelen;
Jezelf niet beter voordoen en anderen afkraken;
Niet vrekkig zijn, maar anderen genereus helpen;
Je niet ergeren en boos zijn;
Niet lasteren en anderen dat ook niet toestaan;
Niet doden (in breedste zin des woords) en ook anderen dit niet laten doen;
Niet nemen wat niet gegeven is;
Geen sexualiteit zonder liefde en geen perversiteit;
Niet liegen en bedriegen;
Jezelf en anderen niet bedwelmen.
PARAMITA.
De vervolmakingen die het vlot vormen waarmee de Bodhisattva de overkant bereikt. Het oversteken van de oceaan tussen Samsara en Nirvana. Het leven leiden in de materie is lijden en het komen tot ontwaken waar alle lijden is opgeheven is Nirvana. Als we Nirvana bereiken zien we dat er niets te bereiken valt, het lijden een illusie is en onze Boeddhanatuur onze normale geestestoestand.
Er zijn 6 paramita's:
GEVEN; vrijgevig in het leven staan om de ander te helpen
INZET; alles wat we doen met ons hele hart en iedere handeling afmaken
GEDULD; luisteren naar de manier waarop het leven zich ontrolt
DOORZETTINGSVERMOGEN; steeds opnieuw beginnen
MEDITATIE; zazen beoefenen en al ons handelen in aandacht doen
WIJSHEID; niet hechten
I SHI DEN SHIN
In de dojo oefenen we met ons gezicht naar de muur. De muur richt ons op onszelf en spoort ons aan alle afleiding los te laten, tot de blik niet laten ontsnappen maar, in tegendeel, naar binnen te keren. Naar jezelf kijken is de basis van onze beoefening. Je stopt met naar anderen te kijken, je concentreert je op je eigen oefening en tegelijkertijd oefen je samen met de anderen in de dojo. Deze gezamenlijke beoefening is één van de drie schatten, samen met de Boeddha en de Dharma. De Sangha, de gemeenschap van hen die samen de weg gaan, die aan zichzelf werken en die beoefening willen verdiepen is een echte schat. Meester Keizan voegt hieraan toe: Als je aandachtig oefent, wie is dan de ander en wie ben jij?
Hij sprak van de overdracht van de Boeddha's op de patriarchen in een ononderbroken lijn sinds de Boeddha. Het hart van die overdracht is I SHIN DEN SHIN, van mijn ziel naar jou ziel, van hart tot hart. Het is het hetzelfde worden, realiseren wat we gemeen hebben, dat wat ons bindt, datgene wat uiteindelijk het meest intieme is van ieder wezen, voorbij onze karakters, voorbij onze verschillen, voorbij ons karma. Samen oefenen is de gelegenheid hebben dit te realiseren.
Meester Keizan gaat verder: uiteindelijk is er geen gouden naald en draad. Er is alleen een enkele geest die deel neemt aan de gemeenschap. Vaak zijn we bang voor die ervaring. We zijn gewend om ons te verdedigen. Ons ego heeft ons geleerd "neen" te zeggen, om zich te verzetten. Zo zijn we gehecht geraakt aan dat wat ons verdeeld, aan dat wat ons van de ander doet verschillen. We hebben het contact verloren met dat wat ons verbindt, met dat wat ons fundamenteel op elkaar doet lijken als de golven van eenzelfde oceaan. Als we in contact komen met die dimensie, en dus met ons leven, wordt er iets zichtbaar van de werkelijke en concrete relatie met de Sangha. Dat hoeft geen theoretisch onderricht te blijven. In ons rechtstreeks contact met de ander moeten we niet de verschillen zoeken of erger nog, de verschillen opblazen om daardoor anders te willen zijn, maar zoeken naar datgene wat ons bindt en wat we gemeen hebben, naar dat wat de echte geest van welbevinden toestaat aan ons te verschijnen. Het is een geest die wenst om voor de ander te zorgen zoals je voor jezelf zorgt, inderdaad zoals ouders voor hun kinderen zorgen.
Als we dat niet laten gebeuren in onze beoefening ontbreekt er iets en de oefening kan niet worden doorgegeven. Zen wordt alleen maar doorgegegeven door I SHIN DEN SHIN, van hart tot hart, van geest tot geest, voorbij alle kennis die je omtrent zen kunt verzamelen.
Uit: Le miroir de Bouddha van meester Roland Rech
De weg van Zen
is de weg van Zelfkennis.
Zodra je je zelf vergeten bent
weet je wie je bent
Als je jezelf vergeet
ervaar je alle dingen.
Als je jezelf als alle dingen ervaart,
zijn lichaam en ziel van je afgevallen.
Als je hier bent
zul je zelfs vrij zijn van verlichting,
maar je zult haar voortdurend realiseren
zonder over haar na te denken.
Dogen Zenji
"OVER ZEN" (door Daio Kokuchi, 1235-1309)
Er is een werkelijkheid die aan hemel en aarde voorafgaat.
Ze heeft geen vorm, laat staan een naam.
Ogen kunnen haar niet zien.
Stil is ze, niet waarneembaar voor oren.
Haar "Geest" of "Boeddha" te noemen komt niet overeen met haar wezen,
ze zou als een afbeelding van een bloem zijn.
Niet Geest of Boeddha is ze;
Volkomen in rust straalt ze op wonderbaarlijke wijze.
Slechts voor het heldere oog is ze waarneembaar.
Ze is de ware "Leer" en werkelijk voorbij vorm en klank.
Ze is TAO; niet in woorden uit te drukken.
Met de bedoeling blinden aan te trekken, liet de Boeddha
speelse woorden aan zijn mond ontspringen;
Sindsdien zijn hemel en aarde overwoekerd door dichte doornstruiken.
O mijn geliefde en eerbiedwaardige vrienden hier bijeengekomen,
als jullie verlangen de donderende stem van de waarheid te horen,
ontledig je gedachten.
Dan kom je zover het ware ZIJN te herkennen.
Veel blijft er voor ons op aarde verborgen, maar in plaats daarvan heeft God diep in onze ziel een mysterieus besef gelegd
van een levende band tussen ons en een andere wereld, een verheven, hogere wereld: onze gedachten en gevoelens wortelen
dan ook niet hier, maar in die andere wereld.
En het is daarom dat de wijsgeren zeggen dat het wezen van de dingen op aarde niet te vatten is.
God nam zaden uit andere werelden en strooide die op de aarde:
Hij verzorgde zijn tuin en alles wat op kon komen kwam op.
Maar dit gewas is alleen maar levend en levensvatbaar door het gevoel van verbondenheid
met een mysterieuze, andere wereld.
F.M.Dostojewski
Meester, de maan is zo ver weg,
ik kan er niet bij.
Laat hem dan naar je toe komen.
DE STUDIE VAN " DINGEN "
"Bestuderen" betekent bij meester Dogen: één-worden-met. Hij beschrijft zijn onderzoek van water:
"Water is sterk noch zwak, nat noch droog, bewegend noch stilstaand, warm noch koud, bestaand noch niet bestaand, verward noch verlicht. Wanneer water condenseert is het harder dan diamant. Wie kan het breken? Wanneer water smelt is het zachter dan melk. Wie kan het vernietigen? Twijfel er niet aan dat deze eigenschappen de manifestaties van water zijn. Je moet het moment beschouwen dat je het water van de tien richtingen ziet als het water van de tien richtingen. Het is niet alleen het bestuderen van het moment waarop menselijke of hemelse wezens water zien; het is het moment bestuderen waarop water water ziet. Omdat water de beoefening-realisatie van water heeft, spreekt water van water. Dit is volledig begrijpen.
(Shobogenzo Sansuikyo)
HET ARAMESE " ONZE VADER "
BRON VAN ZIJN, die ik ontmoet in mijn ontroering over wat is,
ik geef je een naam opdat ik je een plaats kan geven in mijn leven.
bundel jou licht in mij - maak het nuttig.
Vestig jouw rijk van eenheid nu,
dan valt jouw en ons verlangen samen in ons handelen.
Geef ons wat we elke dag nodig hebben aan brood en aan inzicht,
maak de koorden van fouten los die ons ketenen aan het verleden,
opdat wij ook anderen hun misstappen kunnen vergeven.
Laat de oppervlakkige dingen ons niet misleiden.
Uit jou wordt de alwerkzame wil geboren,
de levende kracht om te handelen
en het lied dat alles verfraait en dat zich van eeuw tot eeuw vernieuwt.
